به گزارش قدس خراسان، ایدَلیک روستایی از توابع شهرستان کلات است که از مناطق بکر و دیدنی استان خراسان رضوی به حساب می‌آید. یکی از شاخصه‌های برجسته اهالی این منطقه حفظ آداب و رسوم و مقید بودن به سنت‌هاست.
ایدَلیک؛ پایبند به رسوم و سنت‌ها
مردم ایدلیک هنوز هم حال و هوای سنتی روستا و آداب و رسوم خود را تا حد زیادی حفظ کرده‌اند. یکی از مفصل‌ترین مراسمی که هنوز به شیوه سنتی در این روستا برگزار می‌شود، مراسم عروسی است. از معدود دفعاتی که مردم لباس محلی به تن می‌کنند در این مراسم است.
رسم است که در مراسم عروسی، عروس و داماد با اسب به میان مردم می‌آیند و میوه‌های سیب یا انار را از بالای سر عروس به سمت مردم پرتاب می‌کنند و جوان‌های روستا با این تصور که این کار موجب بخت‌گشایی می‌شود، اقدام به گرفتن میوه‌ها می‌کنند.
مراسم کشت شالیزار هم که اصلی‌ترین پیشه مردم ایدلیک است با رسوم کهن و نسبتاً مفصلی در روستا برگزار می‌شود. اگر در فصل کشت به ایدلیک سفر کنید، تجربه جالبی را پشت سر خواهید گذاشت.
مردم روستای باصفا و چشمنواز «ایدلیک» با گویش ترکی گفت‌وگو می‌کنند به خصوص قدیمی‌ترها یا پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها که از دیرباز به این گویش عادت کرده‌اند و شاید زبان فارسی را کمتر متوجه بشوند.
برنج دم‌سیاه در شالیزارهای «ایدلیک»
پیشه مردم روستای ایدلیک اغلب دامداری و کشاورزی است، شالی‌کاری و پرورش ماهی نیز از دیرباز در این منطقه رونق دارد بنابراین با سفر به این روستای زیبا می‌توانید از محصولات لبنی تازه و سنتی استفاده یا به عنوان سوغات خریداری کنید. همچنین می‌توانید به صورت مستقیم ماهی تازه را از مردم روستا خریداری کنید.
محصول اصلی زمین‌های زراعی ایدلیک گندم و جو است. ضمن اینکه برنج دم‌سیاه کلات نیز در زمین‌های شالی این روستا کشت می‌شود. رودخانه دائمی پرآبی که در ایدلیک جاری است، یکی از مرغوب‌ترین برنج‌های کشور و استان را به عمل می‌آورد. در اغلب خانه‌های روستا نیز تنور وجود دارد و زنان ایدلیک با آرد تازه و سبزی، نان‌های محلی می‌پزند. صنایع دستی مخصوص روستا نیز گزینه بسیار مناسبی برای خرید سوغات است.
«ایدلیک» برگرفته از گویش ترکی
ایدَلیک یا ایدَه‌لیک نام روستایی از توابع کلات نادری است. برای کشف وجه تسمیه و ریشه نام این منطقه باید به گویش ترکی مردمان آن و گذشته روستا رجوع کنیم. در گذشته این منطقه را به درختان سنجد فراوانش می‌شناختند و از این رو به مرور زمان نام ایدلیک روی آن ماندگار شده که در فرهنگ لغت ترک زبان‌ها به معنای منطقه درختان سنجد است. در یک روایت نیز گفته می‌شود در گذشته به این روستا آبدلیک نیز گفته می‌شده است؛ به معنای منطقه پرآب که احتمالاً در گذر زمان به ایدلیک تغییر یافته است.
لذت پیاده‌روی در جوار نگین سبز
اگر از مشهد حدود ۱۷۰ کیلومتر به سمت شمال استان خراسان رضوی حرکت کنید، در ۳۰ کیلومتری شهرستان کلات، به روستای دیدنی ایدلیک می‌رسید. روستایی بکر و دیدنی و البته پرآب که سفر به آن برایتان خاطره‌انگیز خواهد بود.
ایدلیکِ دیدنی بین دوراهی کلات و درگز واقع شده بنابراین هنگام عبور از درگز نیز گذرتان به این روستا می‌افتد. در مسیرتان از روستاهای قاباخ و سلطان‌آباد عبور خواهید کرد و آخرین روستا در این مسیر، مقصد شماست.
این روستای ییلاقی در دامنه کوه‌های هزارمسجد شکل گرفته، از این رو آب و هوایی مطبوع و کوهستانی دارد. رودخانه جاری در میان روستا که سرچشمه‌اش به همین رشته کوه برمی‌گردد نیز هوای ایدلیک را خنک و تابستان‌هایش را معتدل می‌کند.
همین که به ایدلیک نزدیک شوید، بوی برنج به مشامتان خواهد خورد. عطر زمین‌های شالی و دشت‌های سرسبز اطراف شما را به یاد شهرهای شمالی می‌اندازد. یکی از جذابیت‌های روستا همین سرسبزی چشمگیر و دل‌انگیز جنگل سیستان است. در ایدلیک هم بازدید از یک طبیعت جنگلی را تجربه خواهید کرد و هم می‌توانید از دره میان رشته‌کوه‌ها دیدن کنید. رودخانه ایدلیک آبی قابل شرب و گوارا دارد که می‌توانید از آن استفاده کنید.
زیبایی‌های ایدلیک آن قدر زیاد است که باید حتماً برای پیاده‌روی در مسیر روستا برنامه‌ریزی کنید. با قدم زدن در ایدلیک هم چشمتان به خانه‌های روستایی روشن خواهد شد، هم زمین‌های شالی و کشاورزی. رودخانه در بین دامنههای کوه جاری شده و منظره زیبای دره ایدلیک را به وجود می‌آورد که بسیار تماشایی است. با دنبال کردن رودخانه در نهایت به مسیر صخره‌ای تفنگ‌دره می‌رسید که باب دل کوهنوردان و صخره‌نوردان است.
مسیری بهشتی که پیش رو دارید
از مسیر اصلی جاده که حرکت کنید تابلوهای راهنما را به سمت ایدلیک خواهید دید. در مسیر حرکتتان از کنار زمین‌های شالی عبور خواهید کرد. بوی برنج همراهیتان خواهد کرد تا به کوچه باغ‌های بی‌نظیر و تماشایی برسید. با عبور از سایه‌سار درختان و دیوارهای کاهگلی، به منظره مرتفع کوه‌های هزار مسجد و جنگل سیستان می‌رسید.
مسیر پیاده‌رویتان از کنار استخرهای پرورش ماهی ادامه پیدا می‌کند و تا یک ساعت در مسیر رودخانه پیش خواهید رفت. از دهانه‌های سنگی عبور خواهید کرد تا به نقطه پرآب و آبشار اول برسید. صخره‌هایی که دور و برتان وجود دارد جلو تابش مستقیم آفتاب را می‌گیرد تا پیاده‌رویتان دلچسب‌تر شود. مسیرتان را که ادامه بدهید به جنگل سیستان و کوه‌های هزارمسجد خواهید رسید؛ چشمه‌های آب گرم منطقه نیز در این نقطه قرار دارند که اطلاعات زیادی از املاح موجود در آن‌ها در دسترس نیست.
پرورش ماهی، ظرفیت ویژه ایدلیک
مجتمع‌های پرورش ماهی چند سالی است که به دست اهالی ایدلیک راه‌اندازی شده و رونق خوبی هم پیدا کرده‌اند. بخش قابل توجهی از درآمدزایی مردم روستا به واسطه پرورش ماهی است. حسن ایمانی که در این روستا مجموعه پرورش ماهی بزرگی دارد می‌گوید: از سال ۸۹ به پرورش ماهی مشغول هستم و برای بیش از ۲۰ نفر اشتغال‌زایی کردم. در این مجتمع سالانه بیش از ۱۵۰ تن ماهی قزل‌آلا تولید می‌شود و به فروش می‌رسد. تاکنون مشکلی برای فروش ماهی نداشتیم و ماهی‌ها تازه و به‌روز خریداری می‌شوند.
وی می‌گوید: آب سرد و سیلابی بودن ایدلیک برای پرورش قزل‌آلا بسیار مناسب است.
در سال ۱۳۹۶ سیل سهمگین و بزرگی در روستا جاری شد و خسارت‌های زیادی بر کسب و کار و زندگی مردم وارد کرد و موجب ورشکستگی فعالان روستا شد. آقای ایمانی می‌گوید: در آن سال مجموعه پرورش ماهی بیش از ۱.۵ میلیارد تومان خسارت دید که موجب شد چند وقتی ورشکسته شوم اما پس از مدتی دوباره کار خود را شروع کردم و امروز الحمدلله دوباره به رونق خود برگشته است.
صنایع دستی نیز یکی دیگر از ظرفیت‌های
قابل توجه ایدلیک است که باید بیش از این‌ها مورد توجه قرار بگیرد. تعدادی از زنان روستا در بیش از ۳۰ کارگاه فعال مشغول بافت رومیزی، شال و لباس سنتی، جوراب و پارچه تزئینی هستند. زنان که این هنر را اغلب از مادران خود فرا گرفته‌اند برای استفاده مردم خود روستا یا بازارهای خارج از شهرستان محصولات زیبایی تولید می‌کنند که تزئینات خاصی دارد و تا حدی شبیه به بلوچی‌دوزی سیستانی است. مردم در گذشته از لباس‌های سنتی به عنوان پوشاک روزمره استفاده می‌کردند اما امروزه اغلب در مراسم خاص و محلی استفاده می‌شود.
در اطراف روستا و اراضی شیبدار آن، با استفاده از جمع‌آوری آب باران‌های بهاری، درخت‌های پسته کاشته و پرورش داده شده‌اند. این درختان موجب شده‌اند در دل بیابان، منظره‌ای سرسبز ایجاد شود که هم برای گردشگران جذاب است و هم برای دامداران و چوپان‌هایی که صبح زود از منطقه عبور می‌کنند.
روستایی با هشت قهرمان
ایدلیک روستایی شهیدپرور و همچنان پایبند به موازین و ارزش‌های انقلاب است. این روستا در دوران دفاع مقدس هشت شهید به میهن تقدیم کرده است. شهیدان براتعلی رحمانی، علی‌اصغر حداد، مراد امیری، قربان طاهری و عبدالحسین طاهری از قهرمانان و افتخارات ایدلیک هستند و در همین روستا به خاک سپرده شدند. علاوه بر شهدا، سه جانباز گرانقدر نیز اهل روستای ایدلیک هستند که در دوران دفاع مقدس و عملیات‌های مختلف به درجه جانبازی نائل آمدند.
امکانات و دسترسی‌های روستا
شما می‌توانید با خیال راحت برای یک سفر چند روزه به ایدلیک برنامه‌ریزی کنید. این روستا از مسجد، فروشگاه، اقامتگاه و دیگر امکانات رفاهی برخوردار است از این رو برای سفر به ایدلیک نیازی به حمل کردن وسایل فراوان ندارید و می‌توانید به راحتی نیاز خود را در روستا برطرف کنید.
البته این نکته را نیز در نظر داشته باشید که آنتن‌دهی و وضعیت اینترنت به جز در چند نقطه روستا چندان مطلوب نیست و برای سفر باید حتماً این نکته را مدنظر قرار بدهید.
از آنجایی که پیاده‌روی رکن اصلی سفر شما به ایدلیک خواهد بود، حتماً از کفش‌های سبک و البته مقاوم و راحت استفاده کنید. اگر در برنامه خود کوه‌نوردی و صخره‌نوردی را هم گنجاندید، حتماً با فردی باتجربه و وسایل کافی شروع کنید.
از آنجایی که امکانات رفاهی ایدلیک قابل قبول است، برای برپایی کمپ هم می‌توانید برنامه‌ریزی کنید و شب‌های کوهستانی و دیدنی روستا را با همراهی صدای پرنده‌های شبخوان و آب جاری بگذرانید.
طبیعت ایدلیک همچنان بکر و دست نخورده است، بنابراین حتماً در مسیر پیاده‌روی یک کیسه زباله به همراه داشته باشید تا آسیبی به محیط زیبای روستا وارد نشده و زحمتی هم برای مردم ایجاد نشود.
بیشتر جاده منتهی به ایدلیک آسفالته است و بخشی از آن هنوز هم خاکی است اما آسیبی به خودرو شما وارد نخواهد کرد و به راحتی می‌توانید به مقصد برسید.
آمار بازدیدکنندگان و جمعیت روستا
شعبانعلی فرهمند مدیر میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان کلات درخصوص جمعیت و آمار بازدیدکنندگان روستا گفت: روستای ایدلیک بر اساس آخرین سرشماری ۳۰۰خانوار و بیش از هزار و ۲۰۰نفر جمعیت دارد. این روستا به دلیل ظرفیت‌های بکری که دارد به عنوان منطقه هدف گردشگری شهرستان کلات انتخاب شده است.
به ایدلیک رفتید به این مناطق هم سر بزنید
کلات نادری و حوالی آن دیدنی‌های زیادی دارد که در ضمن سفر به ایدلیک می‌توانید به آن‌ها سر بزنید.
آبشار قره‌سو که در دل روستایی به همین نام واقع شده یکی از همین دیدنی‌هاست. روستایی در جنوب غربی کلات و در فاصله ۱۶۰ کیلومتری مشهد که برای دیدن آبشارش باید کمی پیاده‌روی کنید. بالا رفتن از آبشار هم با وجود نردبان‌های نصب شده در مسیر کار سختی نیست. اگر طرفدار ماجراجویی در طبیعت باشید، بازدید از این آبشار را حتماً در برنامه سفر خود بگنجانید.
دره آل از دیگر دیدنی‌های حوالی کلات است؛ دره‌ای با پوشش گیاهی بی‌نظیر و پر از درختان میوه که از میان آن رودخانه‌ای نیز عبور می‌کند. غارهای طبیعی این منطقه با ساختارهای عجیب و غریبشان می‌تواند گزینه‌ای مناسبی برای ادامه ماجراجویی‌های شما در طبیعت کلات باشد که البته به تجهیزات کامل صخره‌نوردی احتیاج دارد.
در ۵۰ کیلومتری کلات به منطقه کوهستانی زاوین می‌رسید که در حدود ۳کیلومتری آن سدی به همین نام قرار دارد. پوشش گیاهی این منطقه انبوه و تماشایی است و در تابستان‌ها خنک و دلچسب، اما در زمستان‌ها سرد و برفی است.
۲۰کیلومتر که از بخش غربی کلات فاصله بگیرید به آبشار چرم کهنه می‌رسید که از تفرجگاه‌های مهم منطقه است. این روستا و آبشار تماشایی آن فاصله چندانی با ایدلیک ندارد و برای رسیدن به آن باید از جاده درگز عبور کنید.
معمولاً آب جاری از آبشارها خیلی سرد و پرفشار است، اما در ۷۵کیلومتری کلات و همجوار روستایی به نام آبگرم، آبشاری بسیار پرآب را خواهید دید که آب آن گرم و مطبوع است و دمایی در حدود ۳۵ درجه دارد. برای آب‌تنی کردن و رفع خستگی سفر، بازدید از این آبشار گزینه بسیار خوبی است و حتماً باید از آن بازدید کنید.
جنگل پسته خواجه که به جنگل پسته وحشی چهچهه نیز شناخته می‌شود، از دیگر جاذبه‌های گردشگری حوالی کلات است. دشتی مملو از گل‌های شقایق و لاله که در کنار درختان پسته خودرو، طبیعت زیبایی را خلق کرده‌اند. البته متأسفانه به دلیل کم‌آبی مدتی رویش شقایق در این منطقه متوقف شده بود.
حالا که به حوالی کلات آمدید، حیف است دیدنی‌های این شهر را از دست بدهید.
عمارت خورشید نخستین مکانی است که با شنیدن نام کلات نادری به ذهن می‌آید. سرایی که به دستور نادرشاه افشار بنا شده و معماری بی‌نظیر و گچ‌بری‌هایی دیدنی دارد. این بنا که در دوران قاجار به محل سکونت شاهزاده‌های قجر تبدیل شده بود، امروزه به مکانی تاریخی برای بازدید عموم تبدیل شده است. بخش زیرین عمارت نیز به موزه مردم‌شناسی کلات تبدیل شده و برای علاقه‌مندان به فرهنگ و سنت، انتخاب خوبی است.
مسجد کبود هم که قدمتش به دوره سلجوقیان برمی‌گردد، از مکان‌های تاریخی و دیدنی کلات است که معماری و تزئینات ایرانی و اسلامی آن چشمنواز است. این مسجد و کاشی‌های فیروزه‌ای آن در عین سادگی، زیبایی خاصی دارند.
در ایدلیک کجا اقامت کنیم؟
برای اقامت در روستای ایدلیک که مقصدی شناخته شده برای گردشگران است، می‌توانید از ظرفیت خانه‌مسافری که در خود روستا فعالیت می‌کند استفاده کنید. این اقامتگاه نزدیک به جاده و رودخانه واقع شده و امکانات رفاهی مورد نیاز شما را تأمین می‌کند.
علاوه بر این می‌توانید خودتان هم در محیط روستا یا اطراف رودخانه چادر بزنید، آتش روشن کنید و اقامت در طبیعت را تجربه کنید. وجود خدمات و امکانات مناسب در روستا تجربه
به یاد ماندنی و دلنشینی را برای شما در مدت اقامت به وجود می‌آورد.
خبرنگار: محدثه مودی
نظر شما